OPATOWIEC

Liczba mieszkańców: 326, powierzchnia: 547 ha, parafia: Opatowiec

sołtys: Minior Alfred

Rada Sołecka w składzie:
1. Gwóźdź Wiesław
2. Karwat Wanda
3. Wdowiak Roman
4. Gwiazda Wanda
5. Stańczyk Władysław

Rys historyczny:

Opatowiec pełni funkcję administracyjnego ośrodka gminy, a zarazem skupia jej życie kulturalne i społeczne. Przez kilkaset lat posiadał prawa miejskie. Pomimo ich utraty w roku 1869, pamięć o dawnej świetności i historycznym znaczeniu miejscowości jest ciągle żywa wśród jej mieszkańców i tych, którzy się stąd wywodzą.
Opatowiec położony jest malowniczo na skale lessowej na lewym brzegu Wisły, przy ujściu Dunajca. Od południowego wschodu u podnóża skały rozciągają się błonia, które chronią osadę przed wiosennymi wylewami rzeki, a także są dogodnym miejscem do organizowania imprez plenerowych. Centrum miasteczka stanowi rynek, w którego pobliżu znajdują się najważniejsze instytucje - Urząd Gminy, Ośrodek Zdrowia, Zespół Szkół, plebania oraz Dom Kultury, w którym mieści się Biblioteka Publiczna i Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej.
Przyjeżdżający do Opatowca mogą podziwiać zabytkowy poklasztorny kościół parafialny; niewątpliwą atrakcją jest również znajdująca się przy remizie wieża strażacka, z której codziennie rozlega się opatowiecki hejnał. Nad Wisłą stoi pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego, upamiętniający przeprawę 1 Pułku Legionów we wrześniu 1914 roku. Ważnymi miejscami pamięci są także znajdujący się na miejscowym cmentarzu pomnik ku czci ofiar pacyfikacji dokonanej przez hitlerowców 29 lipca 1944 roku, Dąb Pamięci, zasadzony ku czci zamordowanych w Katyniu mieszkańców Opatowca, i niedawno odnowiony cmentarz z czasów pierwszej wojny światowej, na którym spoczywa 501 żołnierzy austro-węgierskich i 336 rosyjskich, a prawdopodobnie również dwóch żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1939 roku.
Obecnie coraz częściej przypomina się o historycznym znaczeniu Opatowca i jego okolic w kontekście turystyki. Miejscowość znajduje się na trasie międzynarodowego Szlaku Jagiellońskiego (Via Jagiellonica), łączącego Kraków z Lublinem i Wilnem; wymienia się ją również wśród atrakcji leżących w pobliżu Małopolskiej Trasy Świętego Jakuba.

Od niedawna częścią panoramy Opatowca stała się zwieńczona w 2012 roku wieża hejnałowo-zegarowa, z której każdego dnia w południe rozlega się opatowiecki hejnał. Wieża w obecnej formie ma symbolizować „trwałość Opatowca w historii, łączyć pamięć ze współczesnością, umacniać więzy międzypokoleniowe, tradycję miejscową, a także związki z tymi, którzy stąd pochodzą i tę ziemię kochają". Środki na remont wieży, zakup mechanizmu zegarowego, wykonanie i zainstalowanie hejnalisty zebrał komitet obywatelski powołany przez Jana Charzewskiego, pomysłodawcę przedsięwzięcia. Hojnego wsparcia finansowego udzieliły władze samorządowe gminy Opatowiec.
Hejnał opatowiecki to melodia lokalnie dobrze znanej piosenki, do której słowa ułożył Wilhelm Szewczyk (1916-1993), publicysta, poeta i śląski działacz kulturalny, który znalazł w Opatowcu schronienie w latach drugiej wojny światowej.

Hymn Opatowca
słowa Wilhelm Szewczyk (1916-1993)
1.Jedni na rybki, drudzy na grzybki, inni na panny zerkną zza szybki a wokół pachnie przyjemna woń, wiślana cudna toń.
Ref. Opatowiec bujnym lasem i Wisłą pachnący, Opatowiec serca młodych i starych krzepiący. Pełno w nim wrażeń, handlu i walk, kto stąd odejdzie ten wciąż wieczny ma żal.
2.Narzekasz często, że ci jest źle, że plotki, bimber, przydziały gdzie? A nie wiesz o tym, że słońce lśni i Wisła cudnie śni.
3.A więc pokochaj to miasto cudne, choćby ci życie w nim było trudne, choćby mrok wojny na twarz twą padł, ze skały spojrzyj w świat.

Kościół parafialny pw. św. Jakuba Apostoła w Opatowcu wznosi się na lessowym urwisku, z którego rozciąga się widok na błonia. Początkowo świątynia ta należała do dominikanów, obecnych w mieście od roku 1283 do usunięcia zakonu z zaboru rosyjskiego; funkcję kościoła parafialnego zaczęła pełnić dopiero w XIX wieku. Pierwszym patronem dominikańskiego kościoła klasztornego był św. Piotr z Werony, męczennik, któremu poświęcony był jeden z sześciu bocznych ołtarzy. Do świątyni, jeszcze w XVIII wieku znajdującej się poza granicami miasteczka, przylegały zabudowania i grunty klasztorne.
Dzisiejszy kształt kościół otrzymał po przebudowie w połowie XVII wieku. Do nakrytej kolebkowym sklepieniem prostokątnej nawy przylegają zakrystia, przedsionek oraz Kaplica Różańcowa, w której znajduje się niedawno odrestaurowany siedemnastowieczny obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy.
Wystrój świątyni jest barokowy, a większość wyposażenia pochodzi z XVII wieku. W ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Jakuba Większego, obecnego patrona kościoła i parafii. W nawie znajdują się cztery ołtarze boczne poświęcone Sercu Pana Jezusa i Sercu Matki Bożej oraz św. Wincentemu Ferreriuszowi i Krzyżowi Świętemu. Na granicy nawy i prezbiterium na belce tęczowej umieszczony został barokowy krucyfiks. Przed kościołem wznosi się dziewiętnastowieczna dzwonnica, w której znajdują się trzy dzwony: dwa dwudziestowieczne i jeden z wieku XVII, na którym wyryto datę 1670 i słowa Jacobus est nomen meum - „Imię moje Jakub". Jeszcze kilkadziesiąt lat temu dzwony wyznaczały bieg dnia - z opatowieckiej dzwonnicy codziennie w południe dzwoniono na Anioł Pański, a raz w ty-godniu odzywał się dodatkowo dzwon Jakub, wzywając do modlitwy za poległych w obronie ojczyzny.
Opatowiecka parafia ma tradycje sięgające przełomu XI i XII stulecia. Rok liturgiczny i związane z nim święta oraz nabożeństwa od wieków wyznaczają rytm życia mieszkańcom, a dźwięk kościelnych dzwonów towarzyszy najważniejszym wydarzeniom. Odpusty w parafii przypadają 25 lipca, w uroczystość św. Jakuba Apostoła, oraz w pierwszą niedzielę października, w święto Matki Bożej Różańcowej.

Zgodnie z tysiącletnią tradycją około roku 980 urodził się w Opatowcu św. Andrzej Świerad, pierwszy święty wywodzący się z ziemi polskiej. Wiadomo o nim, że w roku 1022 przywędrował do benedyktyńskiego klasztoru na górze Zobor, nieopodal słowackiej Nitry, gdzie spędził pewien czas jako zakonnik. Przez większość naznaczonego ciężką praca i surową ascezą życia był jednak eremitą. Podejmował misje apostolskie wzdłuż biegu Dunajca, na terenach dzisiejszych Węgier, Słowacji i Śląska, a przez pewien czas mieszkał także w samotni niedaleko Opatowca. W Kraśniowie do dziś znajduje się źródełko, z którego miał czerpać wodę.
Opatowiecki eremita zmarł w roku 1034, a kanonizowany został w roku 1083 przez papieża Grzegorza VII. Kult św. Andrzeja Świerada, zwanego także Żurawkiem, jest ciągle żywy wśród mieszkańców Opatowca i okolic. W opatowieckim kościele parafialnym znajduje się przedstawiający go obraz z podpisem: „Błogosławiony Andrzej Żurawek albo Zaradeusz urodzony w Opatowcu nad Wisłą przy ujściu Dunajca. Przepędził życie ostre, pokutnicze, na rozmyślaniu męki Pańskiej w Pustyni koło Opatowca, w tym miejscu, gdzie dziś nazywają Wrzosy i źródło jest, co nosi nazwę Zaradeusza".

Zespół Szkół w Opatowcu mieści się w budynku wzniesionym w latach sześćdziesiątych XX wieku na potrzeby ówczesnej szkoły podstawowej. W skład istniejącego od 2000 roku Zespołu wchodzą Szkoła Podstawowa i Gimnazjum. W budynku szkół mieści się również punkt przedszkolny.
Szkoły dysponują mobilną pracownią komputerową, mają także nowocześnie wyposażoną pracownię językową. Niedawno wyremontowana sala gimnastyczna służy przede wszystkim uczniom, ale jest również miejscem lokalnych imprez sportowych.
W roku 2014 opatowiecka szkoła otrzymała imię marszałka Józefa Piłsudskiego.

Opatowiec położony jest na urwistej lessowej skale. Miękka i porowata struktura lessu sprawia, że łatwo w nim kopać, dlatego też w dawnych stuleciach pod miastami Wyżyny Sandomierskiej drążono rozległe lochy i korytarze, które wykorzystywano do przechowywania i jako schronienie przed niebezpieczeństwem. Sieć piwnic i tuneli miał również Opatowiec. Wybudowane w XIII wieku korytarze wykorzystano między innymi podczas najdazdu szwedzkiego w 1655 roku - miało wtedy ocaleć tylko 264 mieszkańców miejscowości, którzy schronili się pod ziemią.