Gmina Opatowiec

Punktem wyjścia w drodze do odzyskania utraconych praw miejskich było podjęcie w miesiącu marcu 2018 roku "Apelu Rady Gminy Opatowiec w sprawie przywrócenia praw miejskim miejscowościom, które zostały ich pozbawione w wyniku represji carskich". Przyjęcie apelu było wspólną inicjatywą wielu gmin, najbliższe nam  to Nowy Korczyn oraz Pacanów. Apel Radnych naszej gminy spotkał się z uznaniem i wsparciem parlamentarzystów z naszego województwa, a w konsekwencji na jego podstawie Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wszczął procedurę nadania statusu miasta miejscowości Opatowiec.

 

 Obecnie jesteśmy na etapie przygotowania dokumentacji, w najbliższym czasie zostaną przeprowadzone konsultacje z mieszkańcami.  Konsultacje to jeden z kluczowych etapów procedury nadania statusu miasta. Każdy mieszkaniec gminy uprawniony do głosowania będzie miał możliwość wyrażenia swojego stanowiska. Co prawda, wynik konsultacji społecznych nie jest wiążący ani dla organów gminy, ani tym bardziej dla Rady Ministrów, jednakże praktyka pokazuje, że poparcie mieszkańców może zaważyć na treści rozstrzygnięcia rządowego.

 

Status miasta może przyczynić się do podniesienia rangi i wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej miejscowości i gminy. Jego uzyskanie wymaga jednak spełnienia szeregu kryteriów. Uzyskanie statusu miasta może przynieść wymierne korzyści dla danej miejscowości. Co prawda, w polskim systemie prawnym prawa miejskie, w przeciwieństwie do czasów średniowiecznych, nie pociągają za sobą szeregu dodatkowych przywilejów dla mieszkańców czy władz lokalnych, niemniej jednak posiadanie statusu miasta odgrywa ważną rolę wizerunkową dla miejscowości dysponującej takim statusem. Uzyskanie praw miejskich może być także drogą do zawarcia porozumień partnerskich z miastami zagranicznymi/tzw. miasta bliźniacze/oraz do pozyskania funduszy zewnętrznych związanych z rozwojem obszarów miejskich. Status miasta ma także wymiar symboliczny dla społeczności lokalnej, która bądź to wyraża tęsknotę za niegdyś utraconymi prawami miejskimi, bądź też nie utożsamia się z wiejskim charakterem przypisywanym miejscowości, w której zamieszkuje. Typowym tego przykładem jest właśnie Opatowiec.

 

Z kart historii…

Pierwsze wzmianki o Opatowcu pochodzą z XI w. W 1085 r. Judyta, żona Władysława Hermana nadała wieś opactwu benedyktynów z Tyńca. W 1271 r. książę Bolesław Wstydliwy nadał osadzie prawa miejskie na prośbę opata Modliboga. Opatowiec położony był na szlaku ze Śląska na Ruś Kijowską i w pobliżu przeprawy przez Wisłę, co sprzyjało szybkiemu rozwojowi handlu. W 1283 r. opat tyniecki Tomasz założył tu klasztor dominikanów. W 1341 r. król Kazimierz Wielki nadał miastu prawo do jarmarku. Opatowiec miał za panowania Kazimierza 1270 mieszkańców. W 1411 r. Władysław Jagiełło uwolnił mieszczan od podwód. W 1468 r. Kazimierz Jagiellończyk rozszerzył swobody miejskie, a w 1470 r. nadał Opatowcowi drugi jarmark. W 1474 r. odbył się tu zjazd szlachty małopolskiej dla ogłoszenia ruszenia, na wypadek wojny z Maciejem węgierskim. W tym samym roku król przyjął w Opatowcu posłów weneckich oraz wysłanników perskiego szacha, w sprawie wojny z Turkami. W 1500 r. w Opatowcu, przy kościele parafialnym, biskup krakowski Fryderyk założył bractwo literackie, skupiające mężczyzn umiejących czytać. W mieście znajdowały się łaźnie oraz założony przez Jana Olbrachta szpital dla ubogich. W 1553 r. powstał wspólny cech skupiający rzemieślników różnych profesji, m.in. kowali, ślusarzy, garncarzy i bednarzy. Od XIV wieku herbem Opatowca jest postać św. Jakuba, patrona kupców i podróżnych. Taki znak herbowy widnieje na pieczęci miasta Opatowca, pochodzącej z 1635 roku.

 

 W 1579 r. znajdowało się tu 55 warsztatów mistrzowskich. W mieście pracowały 4 młyny. W 1639 r. król Władysław IV nadał Opatowcowi prawo do kolejnych 4 jarmarków. Miasto podupadło w XVII w. po najeździe szwedzkim. Zniszczony przez Szwedów Opatowiec w 1673 r. miał zaledwie 241 mieszkańców. W 1772 r., kiedy po I rozbiorze Polski opactwo w Tyńcu znalazło się w zaborze austriackim, Opatowiec przeszedł na własność rządu. W tym samym roku został jednak sprzedany rodzinie Walewskich. W 1792 r. Romuald Walewski wyjednał dla miasta prawo do całotygodniowego jarmarku, jednakże po rozbiorach targowisko w Opatowcu straciło swoje znacznie. W 1862 r. miasto miało zaledwie 67 domów i 459 mieszkańców. W 1869 r. Opatowiec utracił prawa miejskie.

Najczęściej zadawane pytania i wątpliwości